سدیم نیتریت، یک نمک سدیم معدنی است. از این ماده به عنوان نگهدارنده مواد غذایی و پادزهر برای مسمومیت همراه با سیانید استفاده می‌شود. بعلاوه از آن به عنوان یک نگهدارنده مواد غذایی ضد میکروبی، عامل ضد فشار خون و آنتی اکسیدان غذایی نیز استفاده می‌کنند. سدیم نیتریت برای محیط زیست مضر و تا حدودی سمی بوده و به عنوان مواد نگهدارنده و همچنین در ساخت مواد شیمیایی دیگر کاربرد بالایی دارد.
خرید سدیم نیتریت
برای خرید آنلاین سدیم نیتریت با بهترین قیمت و تضمین کیفیت از بهترین برندهای موجود بازار از فروشگاه معتبر ای‌آز بازدید نمائید
فهرست مطالب
نگاهی به تاریخچه سدیم نیتریت
تاریخچه سدیم نیتریت به هزاران سال قبل باز می گردد. این ماده در آثار نوشتاری تمدن های باستانی مانند مصریان، چینی ها و رومی ها ذکر شده است.
مصریان از سدیم نیتریت برای تهیه مومیایی استفاده می کردند. آنها معتقد بودند که سدیم نیتریت به حفظ بدن در برابر فساد کمک می کند.
چینی ها از سدیم نیتریت برای تولید مواد منفجره استفاده می کردند. آنها اولین کسانی بودند که باروت را اختراع کردند.
رومی ها از سدیم نیتریت برای تهیه رنگدانه ها استفاده می کردند. آنها این ماده را با ترکیبات آلی واکنش می دادند تا رنگدانه های مورد نظر را تولید کنند.
در قرون وسطی، سدیم نیتریت به عنوان یک داروی گیاهی استفاده می شد. این ماده برای درمان بیماری های قلبی عروقی و سایر بیماری ها استفاده می شد.
در قرن هفدهم، سدیم نیتریت به عنوان یک ماده نگهدارنده در محصولات غذایی استفاده شد. این ماده برای جلوگیری از رشد باکتری های مضر در محصولات گوشتی استفاده می شد.
در قرن بیستم، سدیم نیتریت به عنوان یک ماده اولیه در تولید مواد شیمیایی مختلف استفاده شد. این ماده در تولید مواد منفجره، رنگدانه ها و داروها استفاده می شد.
ساختار سدیم نیتریت
سدیم نیتریت یک ترکیب یونی است که از یک یون سدیم (Na+) و یک یون نیتریت (NO2-) تشکیل شده است. یون سدیم یک یون تک ظرفیتی مثبت است که دارای یک پروتون مثبت و یک الکترون منفی است. یون نیتریت یک یون تک ظرفیتی منفی است که دارای یک پروتون مثبت، هفت الکترون منفی و یک جفت الکترون غیر پیوندی است.
سدیم نیتریت یک ماده جامد سفید یا زرد مایل به سفید است که در آب و الکل محلول است. این ماده یک ماده اکسید کننده قوی است و با اسیدها واکنش می دهد و اسید نیتریک تولید می کند.
روش تولید سدیم نیتریت
دو روش اصلی برای تولید سدیم نیتریت وجود دارد:
- روش کاهش نمک های نیترات
در این روش، نمک های نیترات مانند نیترات سدیم (NaNO3) با یک عامل احیاء کننده مانند هیدروژن (H2) یا آهن (Fe) واکنش داده و سدیم نیتریت تولید می کنند. واکنش کلی به صورت زیر است:
NaNO3 + H2 → NaNO2 + H2O- روش اکسیداسیون اکسید نیتروژن
در این روش، اکسید نیتروژن (NO) با یک باز مانند سدیم هیدروکسید (NaOH) واکنش داده و سدیم نیتریت تولید می کند. واکنش کلی به صورت زیر است:
NO + NaOH → NaNO2 + H2Oروش اول ساده تر و مقرون به صرفه تر است، اما روش دوم کنترل بیشتری بر کیفیت محصول نهایی فراهم می کند.
در تولید صنعتی سدیم نیتریت، معمولاً از روش کاهش نمک های نیترات استفاده می شود. در این روش، نیترات سدیم با هیدروژن یا آهن در دمای بالا واکنش داده و سدیم نیتریت تولید می کند.
در تولید آزمایشگاهی، می توان از هر دو روش برای تولید سدیم نیتریت استفاده کرد. در روش کاهش نمک های نیترات، می توان از هیدروژن تولید شده توسط یک واکنشگر هیدروژن مانند نیکل و اسید استیک استفاده کرد. در روش اکسیداسیون اکسید نیتروژن، می توان از اکسید نیتروژن تولید شده توسط یک واکنشگر اکسید نیتروژن مانند سرب و اسید نیتریک استفاده کرد.
مشخصات فیزیکی و شیمیایی سدیم نیتریت
| مشخصه | مقدار |
|---|---|
| فرمول شیمیایی | NaNO2 |
| جرم مولی | 68.9953 گرم بر مول |
| نقطه ذوب | 308 درجه سانتیگراد |
| نقطه جوش | 380 درجه سانتیگراد |
| چگالی | 2.20 گرم بر سانتی متر مکعب |
| حلالیت در آب | 118 گرم در 100 میلی لیتر آب در 20 درجه سانتیگراد |
| حلالیت در الکل | 100 گرم در 100 میلی لیتر الکل در 20 درجه سانتیگراد |
| pH | 6.5 |
| رنگ | سفید یا زرد مایل به سفید |
| بو | بی بو |
| حالت | جامد |
کاربردهای سدیم نیتریت
سدیم نیتریت کاربردهای مختلفی دارد، از جمله:
- به عنوان نگهدارنده در محصولات غذایی:
سدیم نیتریت یکی از مواد نگهدارنده ای است که در محصولات گوشتی مانند بیکن، کالباس، هات داگ و سالامی استفاده می شود. این ماده با تشکیل ترکیبات نیتراتی با پروتئین های گوشت، از رشد باکتری های مضر جلوگیری می کند.
باکتری های کلستریدیوم بوتولینوم یکی از خطرناک ترین باکتری هایی هستند که می توانند در محصولات گوشتی رشد کنند. این باکتری ها می توانند تولید سم بوتولیسم کنند که می تواند باعث فلج عضلات و حتی مرگ شود. سدیم نیتریت با تشکیل ترکیبات نیتراتی با پروتئین های گوشت، از رشد باکتری های کلستریدیوم بوتولینوم جلوگیری می کند.
با این حال، استفاده از سدیم نیتریت در محصولات غذایی با نگرانی هایی در مورد اثرات احتمالی آن بر سلامت انسان همراه بوده است. برخی از مطالعات نشان داده اند که سدیم نیتریت می تواند خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهد. به همین دلیل، استفاده از سدیم نیتریت در محصولات غذایی در بسیاری از کشورها، از جمله ایالات متحده، محدود شده است.
- به عنوان ماده اولیه در تولید مواد منفجره: سدیم نیتریت به عنوان ماده اولیه در تولید مواد منفجره مانند باروت و دینامیت استفاده می شود. سدیم نیتریت با اسید نیتریک ترکیب شده و اسید نیتریک تولید می کند. اسید نیتریک یک ماده اکسید کننده قوی است که در واکنش های احتراق و انفجار نقش مهمی ایفا می کند.
- به عنوان ماده اولیه در تولید مواد رنگی: سدیم نیتریت به عنوان ماده اولیه در تولید مواد رنگی مانند زرد نیلوفر آبی و نارنجی استفاده می شود. این ماده با ترکیبات آلی واکنش داده و رنگدانه های مورد نظر را تولید می کند.
- به عنوان ماده اولیه در تولید داروها: سدیم نیتریت به عنوان ماده اولیه در تولید داروهایی مانند نیتروگلیسرین و نیتروفورانتوئین استفاده می شود. این داروها برای درمان بیماری های قلبی عروقی مانند آنژین pectoris استفاده می شوند.
جایگزین سدیم نیتریت
استفاده از این سدیم نیتریت در صنعت تولید فراورده های گوشتی به دلیل خاصیت نگهدارنده بودن و بهبود عطر و طعم و افزایش کیفیت این محصولات غذایی بسیار پرکاربرد است . اما این ماده در تولید محصولات غذایی ای که برچسب ارگانیک دارند جایی ندارد .در تولید این محصولات غذایی میتوان از نمک دریا به عنوان یک جایگزین مناسب برای این ماده شیمیایی استفاده کرد. یکی از روش هایی که در گذشته برای نگهداری گوشت در خارج از یخچال مورد استفاده قرار میگرفته است استفاده از ترکیبی شامل نمک دریا و سرکه بوده است . این ترکیب میتواند گوشت را تا مدت 6 روز بیرون از یخچال سالم نگهدارد.
سدیم نیترات نمکی است که برای حفظ غذاها ، به ویژه گوشت و ماهی استفاده می شود. همچنین به عنوان جایگزین سدیم نیتریت استفاده می شود. علاوه بر این ، به گوشت پخته شده کمک می کند تا رنگ خود را حفظ کند.
این نمک با از بین بردن رطوبت ، باکتری های مضر را از دست می دهد. این ماده به عنوان ماده نگهدارنده ای عمل می کند که می تواند از مسمومیت غذایی جلوگیری کند.
از آنجا که بدن ما نیترات را به نیتریت تبدیل می کند ، نیترات سدیم اغلب به عنوان جایگزین این ماده استفاده می شود. اگر بتوان از این ترکیبات شیمیایی به عنوان جایگزین استفاده کرد ، چه تفاوتی بین آنها وجود دارد؟ تفاوت اساسی این دو در محیطی است که از آن می آیند. نیترات سدیم یک ترکیب شیمیایی طبیعی است که در طی فتوسنتز ایجاد می شود در حالی که نیتریت سدیم به صورت مصنوعی ساخته می شود. یک جایگزین معمول برای آن ، آب کرفس است که حاوی نیترات است.
خطر مسمومیت با سدیم نیتریت و 5 علامت آن
سدیم نیتریت یک ماده شیمیایی سمی است که در صورت مصرف بیش از حد می تواند باعث مسمومیت شود.
مسمومیت با نیتریت می تواند ناشی از مصرف غذاهای حاوی مقادیر بالای نیتریت باشد. غذاهای فرآوری شده گوشت، مانند بیکن، کالباس، هات داگ و سالامی، از منابع اصلی نیتریت در رژیم غذایی هستند.
5 علامت مسمومیت با سدیم نیتریت عبارتند از:
- سردرد
- سرگیجه
- تهوع و استفراغ
- درد شکم
- تنگی نفس
در موارد شدید، مسمومیت با سدیم نیتریت می تواند منجر به افت فشار خون، مشکلات تنفسی و حتی مرگ شود.
علائم مسمومیت با سدیم نیتریت معمولاً طی چند دقیقه تا چند ساعت پس از قرار گرفتن در معرض این ماده ظاهر می شوند.
بازار جهانی سدیم نیتریت
بازار جهانی نیتریت سدیم در سال 2023 با ارزش 1.9 میلیارد دلار برآورد شده است و انتظار می رود تا سال 2030 به 2.46 میلیارد دلار برسد. این رشد با افزایش تقاضا برای نیتریت سدیم در صنایع مختلف، از جمله صنایع غذایی، منفجره، رنگ و دارو، همراه خواهد بود.
چالش هایی که بر رشد بازار جهانی نیتریت سدیم تأثیر می گذارند عبارتند از:
- نگرانی های ایمنی در مورد اثرات احتمالی نیتریت سدیم بر سلامت انسان
- مقررات سختگیرانه تر در مورد استفاده از نیتریت سدیم در محصولات غذایی
پیش بینی می شود بازار جهانی نیتریت سدیم در سال های آینده با نرخ رشد متوسط سالانه 3.9 درصد رشد کند.
بسته بندی صحیح سدیم نیتریت
بسته بندی صحیح سدیم نیتریت برای محافظت از این ماده شیمیایی سمی و جلوگیری از مسمومیت انسان و محیط زیست ضروری است.
بسته بندی سدیم نیتریت باید از مواد مقاوم در برابر خوردگی و سوراخ شدن ساخته شده باشد. این ماده باید در ظروف در بسته و مهر و موم شده نگهداری شود تا از تماس با هوا و رطوبت محافظت شود.
ظروف بسته بندی باید از موادی مانند فولاد ضد زنگ، آلومینیوم یا پلاستیک های مقاوم در برابر خوردگی ساخته شده باشند.
علاوه بر این، بسته بندی سدیم نیتریت باید دارای برچسب هشدار دهنده باشد که خطرات این ماده را به اطلاع کاربران برساند.
بسته بندی سدیم نیتریت باید به گونه ای باشد که از دسترسی کودکان و حیوانات خانگی به آن جلوگیری شود.
موارد ایمنی سدیم نیتریت
استفاده از سدیم نیتریت نیازمند رعایت نکات ایمنی خاصی است که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
- استفاده از پوشش مناسب هنگام کار با سدیم نیتریت، شامل دستکش، عینک و روپوش آزمایشگاهی
- نگهداری نیتریت سدیم در مکانی خنک، خشک و دارای تهویه مناسب و دور از مواد ناسازگار
- جلوگیری از رها شدن ماده در فضای کار
- نگهداری ماده دور از مواد قابل اشتعال و شعله زا
- استفاده از تهویه مناسب برای جلوگیری از تجمع گرد و غبار یا بخارات در انبار
- جلوگیری از بلع یا استنشاق توسط کارگران
نکات فوق، دستورالعمل های کلی را ارائه می دهند.
