سدیم متا بی سولفیت (sodium metabisulfite) یک ترکیب معدنی با فرمول شیمیایی Na2S2O5 است. به شکل پودر کریستالی سفید رنگ با بویی شبیه به گوگرد دی اکسید است. سدیم متا بی سولفیت خوراکی به عنوان نگهدارنده از رشد باکتری ها جلوگیری می کند. این پودر سفید رنگ محلول در آب است؛ در دو گرید صنعتی و خوراکی در صنایع غذایی، دارویی و تصفیه آب کاربرد دارد.
خرید سدیم متا بی سولفیت
برای خرید آنلاین سدیم متا بی سولفیت با بهترین قیمت و تضمین کیفیت از بهترین برندهای موجود بازار از فروشگاه معتبر ای‌آز بازدید نمائید
فهرست مطالب
تاریخچه سدیم متا بی سولفیت
سدیم متا بی سولفیت برای اولین بار در سال 1838 توسط شیمیدان آلمانی یوهان فرایدلیش (Johann Friedrich Freidrich) سنتز شد. او این ماده را با واکنش سولفیت سدیم (Na2SO3) با اسید هیدروکلریک (HCl) تهیه کرد.
ساختار مولکولی سدیم متا بی سولفیت
سدیم متا بی سولفیت یک ترکیب یونی است که از یون های سدیم (Na+) و یون های پیروسولفیت (S2O52-) تشکیل شده است. یون پیروسولفیت از دو یون سولفیت (SO32-) تشکیل شده است که توسط یک پیوند اتری به یکدیگر متصل شده اند.
مشخصات فیزیکی و شیمیایی سدیم متا بی سولفیت
| مشخصه | مقدار |
|---|---|
| فرمول شیمیایی | Na2S2O5 |
| جرم مولی | 190.11 گرم بر مول |
| نقطه ذوب | 150 درجه سانتیگراد |
| نقطه جوش | 190 درجه سانتیگراد |
| چگالی | 1.48 گرم بر سانتی متر مکعب |
| حلالیت در آب | 1.1 گرم بر 100 میلی لیتر آب (در دمای 20 درجه سانتیگراد) |
| pH | 9.2 (در محلول آبی 0.1 مولار) |
| رنگ | جامد سفید |
| حالت | جامد |
| انحلال پذیری در آب | زیاد |
| ساختار مولکولی | یونی |
| یون های تشکیل دهنده | Na+ و S2O52- |
روش تولید سدیم متا بی سولفیت
سدیم متا بی سولفیت را می توان به روش های مختلفی تولید کرد. دو روش اصلی تولید این ماده عبارتند از:
روش واکنش سولفیت سدیم با اسید هیدروکلریک
در این روش، سولفیت سدیم (Na2SO3) با اسید هیدروکلریک (HCl) واکنش داده و سدیم متا بی سولفیت (Na2S2O5) و کلرید سدیم (NaCl) تولید می کند.
معادله شیمیایی واکنش:
Na2SO3 + 2HCl → Na2S2O5 + 2NaCl
روش واکنش دی اکسید گوگرد با هیدروکسید سدیم
در این روش، دی اکسید گوگرد (SO2) با هیدروکسید سدیم (NaOH) واکنش داده و سدیم متا بی سولفیت (Na2S2O5) و آب تولید می کند.
معادله شیمیایی واکنش:
SO2 + 2NaOH → Na2S2O5 + H2O
روش تولید سدیم متا بی سولفیت در صنایع
در صنایع، سدیم متا بی سولفیت را معمولاً با روش واکنش دی اکسید گوگرد با هیدروکسید سدیم تولید می کنند. این روش نسبت به روش واکنش سولفیت سدیم با اسید هیدروکلریک، مقرون به صرفه تر است.
در این روش، دی اکسید گوگرد را در محلول آبی هیدروکسید سدیم تزریق می کنند. در نتیجه، سدیم متا بی سولفیت به صورت جامد رسوب می کند.
سدیم متا بی سولفیت تولید شده در صنایع، معمولاً دارای خلوص بالایی است. این ماده به صورت پودر یا گرانول بسته بندی و عرضه می شود.
کاربردهای سدیم متا بی سولفیت
سدیم متا بی سولفیت یک ترکیب غیر آلی با فرمول شیمیایی Na2S2O5 است. این ماده به عنوان یک نگهدارنده، آنتی اکسیدان و کاتالیزور کاربرد دارد.
نگهدارنده و آنتی اکسیدان در صنایع غذایی و دارویی
سدیم متا بی سولفیت به دلیل خواص ضد میکروبی و ضد اکسیداسیون خود، می تواند از فاسد شدن مواد غذایی و داروها جلوگیری کند. به همین دلیل، از این ماده به عنوان یک نگهدارنده و آنتی اکسیدان در صنایع غذایی و دارویی استفاده می شود.
در صنایع غذایی، سدیم متا بی سولفیت برای جلوگیری از فاسد شدن میوه ها، سبزیجات، گوشت، ماهی، لبنیات و سایر مواد غذایی استفاده می شود. همچنین از این ماده برای جلوگیری از قهوه ای شدن میوه ها و سبزیجات تازه استفاده می شود.
در صنایع دارویی، سدیم متا بی سولفیت برای جلوگیری از فاسد شدن داروها استفاده می شود. همچنین از این ماده برای محافظت از داروها در برابر آسیب های اکسیداسیون استفاده می شود.
سفید کننده در صنایع نساجی و کاغذ
سدیم متا بی سولفیت می تواند رنگدانه های طبیعی و مصنوعی را از الیاف و مواد کاغذی حذف کند. به همین دلیل، از این ماده به عنوان یک ماده سفید کننده در صنایع نساجی و کاغذ استفاده می شود.
در صنایع نساجی، سدیم متا بی سولفیت برای سفید کردن پارچه های پشمی و پنبه ای استفاده می شود. همچنین از این ماده برای از بین بردن رنگدانه های طبیعی از پارچه های کتان و ابریشم استفاده می شود.
در صنایع کاغذ، سدیم متا بی سولفیت برای سفید کردن خمیر کاغذ استفاده می شود. همچنین از این ماده برای از بین بردن رنگدانه های طبیعی از کاغذ استفاده می شود.
کاتالیزور در برخی از واکنش های شیمیایی
سدیم متا بی سولفیت می تواند در برخی از واکنش های شیمیایی به عنوان یک کاتالیزور عمل کند. به عنوان مثال، از این ماده در واکنش های تولید کاغذ و خمیر کاغذ استفاده می شود.
ماده شیمیایی آزمایشگاهی
سدیم متا بی سولفیت یک ماده شیمیایی آزمایشگاهی است که در برخی از آزمایش ها استفاده می شود. به عنوان مثال، از این ماده برای تعیین مقدار یون سولفات در محلول استفاده می شود.
نام های سدیم متا بی سولفیت
نام های دیگر سدیم متا بی سولفیت عبارتند از:
- 1..پیروسولفیت سدیم
- 2..سدیم دی سدیم
- 3..بی سولفیت سدیم، بی آب
- 4..دی سدیم پیروسولفیت
- 5..Sodium bisulphate, anhydrous
- 6..Sodium pyrosulphite
- 7..Disodium pyrosulphite
محدودیت های استفاده از سدیم متا بی سولفیت
سدیم متا بی سولفیت یک ماده شیمیایی خطرناک است و باید با احتیاط استفاده شود. این ماده می تواند باعث تحریک پوست، چشم و دستگاه تنفسی شود. همچنین، سدیم متا بی سولفیت در برخی از افراد می تواند باعث واکنش های آلرژیک شود.
به همین دلیل، استفاده از سدیم متا بی سولفیت در برخی از کشورها، مانند اتحادیه اروپا، محدود شده است. در این کشورها، استفاده از سدیم متا بی سولفیت در برخی از محصولات غذایی، مانند شراب و آبجو، ممنوع است.
موارد ایمنی کار با سدیم متا بی سولفیت
از جمله موارد ایمنی که باید هنگام کار با سدیم متا بی سولفیت رعایت کرد نبوییدن و استفاده از دستکش است. زیرا استفاده از این محصول می تواند موجب آسیب و تحریک پوست شود. این ماده غیر قابل اشتعال است. امکان دارد حین کار کردن در دما های بالا به اکسید های خطرناکی از سدیم و سولفور تجزیه شود. همچنین در هنگام مخلوط شدن با آب واکنش می دهد و به یک اسید خورنده تبدیل می گردد.
روش بسته بندی و نگهداری متا بی سولفیت سدیم
سدیم متا بی سولفیت معمولاً به صورت پودر یا گرانول بسته بندی می شود. بسته بندی این ماده باید به گونه ای باشد که از نفوذ رطوبت و هوا به آن جلوگیری شود.
بسته بندی مناسب متا بی سولفیت سدیم عبارت است از:
- استفاده از ظروف دربسته و مقاوم در برابر رطوبت و هوا
- استفاده از مواد جاذب رطوبت، مانند سیلیکا ژل
- استفاده از مواد ضد اکسید کننده، مانند بنزوات سدیم
روش نگهداری متا بی سولفیت سدیم
متا بی سولفیت سدیم باید در مکانی خشک و خنک، به دور از نور مستقیم خورشید نگهداری شود. دمای مناسب برای نگهداری این ماده، 10 تا 25 درجه سانتیگراد است.
همچنین، باید از قرار دادن متا بی سولفیت سدیم در مجاورت مواد شیمیایی اکسید کننده، مانند کلر، پرمنگنات پتاسیم و هیپوکلریت سدیم، خودداری کرد.
در صورت نگهداری صحیح، متا بی سولفیت سدیم می تواند تا 6 ماه، بدون تغییر کیفیت، نگهداری شود.
جایگزین های سدیم متا بی سولفیت
برخی از جایگزین های سدیم متا بی سولفیت در صنایع غذایی دارویی عبارتند از:
- اسید اسکوربیک (ویتامین C)
- اسید سیتریک
- دی اکسید گوگرد (SO2)
برخی از جایگزین های سدیم متا بی سولفیت در صنایع نساجی و کاغذ عبارتند از:
- هیدروژن پراکسید (H2O2)
- اوره (NH2)2CO
انتخاب جایگزین مناسب برای سدیم متا بی سولفیت به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله کاربرد مورد نظر، خواص مورد نیاز و هزینه.
بازار جهانی سدیم متا بی سولفیت
بازار جهانی سدیم متا بی سولفیت در سال 2022، ارزشی بالغ بر 2.5 میلیارد دلار داشت و انتظار می رود تا سال 2027، با نرخ رشد سالانه ترکیبی (CAGR) 6.5 درصد، به ارزش 3.8 میلیارد دلار برسد.
چین، بزرگترین تولید کننده و مصرف کننده سدیم متا بی سولفیت در جهان است. سایر تولیدکنندگان عمده این ماده عبارتند از: هند، ایالات متحده، ژاپن و اروپا.
انتظار می رود بازار جهانی سدیم متا بی سولفیت تا سال 2027، با نرخ رشد سالانه ترکیبی (CAGR) 6.5 درصد، رشد کند. عواملی مانند افزایش تقاضا برای مواد غذایی و نوشیدنی های فرآوری شده، افزایش جمعیت و توسعه اقتصادهای نوظهور، به رشد این بازار کمک خواهند کرد.
