کلرید روی (به انگلیسی: Zinc chloride) یک ترکیب شیمیایی با فرمول شیمیایی ZnCl₂ است. این ماده یک نمک سفید یا بی‌رنگ است که در آب به شدت محلول است. کلرید روی یک ماده شیمیایی صنعتی مهم است که در طیف گسترده‌ای از کاربردها استفاده می‌شود.
همانگونه که از اسم این ترکیب مشخص است روی عنصر اصلی آن است. در این مقاله از ای‌آز، همه چیز در مورد کلرید روی مشخص خواهد شد.
خرید کلرید روی
برای خرید آنلاین کلرید روی با بهترین قیمت و تضمین کیفیت از بهترین برندهای موجود بازار از فروشگاه معتبر ای‌آز بازدید نمائید.
کلرید روی با نام آیوپاک dichlorozinc، یکی از منابع روی بوده و دارای چندین فرم کریستالی است و در سنتزهای شیمیایی کاربرد دارد. کلرید روی یا زینک کلراید ترکیبی کریستالی و سفید رنگ و شدیداً جاذب رطوبت بوده و حلالیت قابل توجهی در آب دارد.
فهرست مطالب
تاریخچه کلرید روی
تاریخچه کلرید روی به قرن هفتم قبل از میلاد باز می گردد. در آن زمان، مصریان از کلرید روی برای تولید رنگ و محافظت از فلزات استفاده می کردند. کلرید روی به عنوان یک ماده معدنی شناخته می شد که از آن می توان برای تولید روی استفاده کرد.
در قرن شانزدهم، دانشمندان اروپایی شروع به مطالعه خواص شیمیایی کلرید روی کردند. در قرن هجدهم، کلرید روی به عنوان یک عامل ضد خوردگی در کشتی سازی و سایر صنایع استفاده شد.
در قرن نوزدهم، کلرید روی به عنوان یک عامل خشک کننده و تثبیت کننده در صنعت رنگ و پلاستیک استفاده شد. در قرن بیستم، کاربردهای کلرید روی به طور فزاینده ای گسترش یافت. این ماده اکنون در طیف گسترده ای از کاربردها از جمله ضد خوردگی، عامل خشک کننده، عامل تثبیت کننده، عامل شیمیایی و پزشکی استفاده می شود.
ویژگی‌های فیزیکی و شیمیایی کلرید روی
| ویژگی | مقدار |
|---|---|
| فرمول شیمیایی | ZnCl2 |
| جرم مولی | 136.315 g/mol |
| نقطه ذوب | 290 °C |
| نقطه جوش | 732 °C |
| چگالی | 2.91 g/cm3 |
| حلالیت در آب | 432 گرم در 100 میلی لیتر |
| pH محلول آبی | 2.2 |
| حلالیت در سایر حلال ها | محلول در استون، اتانول، گلیسرول |
| رنگ | سفید یا بی رنگ |
| بو | تند و زننده |
| حالت | جامد بلوری |
روش تولید کلرید روی
کلرید روی را می توان به روش های مختلفی تولید کرد. دو روش اصلی عبارتند از:
1.کلرید روی بی آب را می توان از واکنش بین کلرید هیدروژن و روی فلزی به دست آورد:
Zn + 2 HCl → ZnCl2 + H2
2.برای تهیه شکل هیدراته آن، از اسید کلریدریک به منظور تصفیه روی و جایگزین هیدروژن کلرید می توان بهره برد. اسید هیدروکلریک با سولفید روی واکنش داده و کلرید روی و سولفید هیدورژن را می سازد. معادله این واکنش به شرح زیر است:
ZnS + 2HCl → ZnCl2 + H2S
نمونه های تجاری این ماده معمولا حاوی آب است و محصولات حاصل از هیدرولیز به عنوان ناخالصی شناخته می شوند. نمونه های بی آب را با تصعید در جریانی از گاز کلرید هیدروژن و حرارت تا دمای 400 درجه سانتی گراد در جریان گاز نیتروژن خشک، به طور خالص می توان به دست آورد.
روش های دیگر تولید کلرید روی عبارتند از:
- واکنش اکسید روی با کلریدریک اسید
- واکنش کربنات روی با کلریدریک اسید
در این روش ها، اکسید روی، کربنات روی یا سولفید روی با اسید هیدروکلریک واکنش داده و کلرید روی تولید می کنند.
انتخاب روش تولید کلرید روی به عوامل مختلفی از جمله نوع ماده اولیه، شرایط عملیاتی و هزینه بستگی دارد.
ساختار کلرید روی
کلرید روی یک ترکیب یونی است که از یون های روی (Zn2+) و یون های کلرید (Cl-) تشکیل شده است. ساختار بلوری کلرید روی به شکل چهار وجهی است. در این ساختار، یون های روی در مرکز شبکه قرار دارند و یون های کلرید در چهار گوشه شبکه قرار دارند.
کلرید روی در اشکال کریستالی مختلفی وجود دارد که رایج ترین آنها عبارتند از:
کلرید روی α: این شکل از کلرید روی در دمای اتاق پایدار است و دارای نقطه ذوب 290 درجه سانتیگراد است.
کلرید روی β: این شکل از کلرید روی در دمای بالاتر از 120 درجه سانتیگراد پایدار است و دارای نقطه ذوب 419 درجه سانتیگراد است.
کلرید روی γ: این شکل از کلرید روی در دمای بالاتر از 300 درجه سانتیگراد پایدار است و دارای نقطه ذوب 512 درجه سانتیگراد است.
کلرید روی یک ماده سفید یا بی رنگ است که دارای بوی تند و زننده است. این ماده در آب به شدت محلول است و می تواند محلول های آبی اشباع شده با غلظت تا 432 گرم در هر 100 میلی لیتر تشکیل دهد.
روی و سلامت موجودات زنده
روی یکی از عناصر مهم و ضروری برای سلامت موجودات زنده از جمله انسان است. این ماده معدنی معمولا در عضلات، گلبول های قرمز و سفید، استخوان، پوست، کبد، کلیه و لوزالمعده یافت می شود و در عملکردهای مهم بدن از جمله متابولیسم RNA DNA، انتقال سیگنال ها و بیان ژن ها، عملکرد سیستم ایمنی بدن، ساخت پروتئین ها، ترمیم زخم ها، تقسیم سلولی و عملکرد قوه بویایی و چشایی نقش دارد.
روی به تنظیم آپوپتوز کمک می کند و باعث تعدیل تحریک پذیری سلول های عصبی در مغز می شود. این ماده برای رشد جنین در دوران بارداری نیز اهمیت زیادی دارد. بدن انسان به طور متوسط ۲.۵ گرم روی در خود دارد و روزانه حدود ۱۵ میلی گرم از مواد غذایی مختلف دریافت می کند. ناگفته نماند مصرف بیش از حد روی می تواند سرطان زا باشد .
کاربردهای کلرید روی
کلرید روی یک ماده شیمیایی صنعتی مهم است که در طیف گسترده‌ای از کاربردها استفاده می‌شود. برخی از کاربردهای اصلی کلرید روی عبارتند از:
- ضد خوردگی: کلرید روی یک ماده ضد خوردگی موثر است و برای محافظت از فلزات در برابر خوردگی استفاده می‌شود. این ماده اغلب در رنگ‌های ضد خوردگی، پوشش‌ها و لاک‌ها استفاده می‌شود.
- عامل خشک کننده: کلرید روی یک عامل خشک کننده موثر است و برای خشک کردن گازها و مایعات استفاده می‌شود. این ماده اغلب در خشک‌کن‌ها، یخچال‌ها و فریزر‌ها استفاده می‌شود.
- عامل تثبیت کننده: کلرید روی یک عامل تثبیت کننده موثر است و برای تثبیت رنگ‌ها، پلاستیک‌ها و سایر مواد استفاده می‌شود. این ماده اغلب در رنگ‌های جوهر، پلاستیک‌های مهندسی و مصالح ساختمانی استفاده می‌شود.
- عامل شیمیایی: کلرید روی در طیف گسترده‌ای از واکنش‌های شیمیایی استفاده می‌شود. این ماده اغلب در ساخت پلاستیک‌ها، داروها و سایر محصولات شیمیایی استفاده می‌شود.
کلرید روی دارای کاربردهای مختلف دیگری در صنایع گوناگون از جمله صنایع زیر میباشد:
- به عنوان شار در متالورژی
- تصفیه آب
- کشاورزی
- باتری
- صنعت نفت و گاز
- تولید رزین تبادل یون
- تولید چسب
ایمنی کلرید روی
کلرید روی یک ماده شیمیایی خورنده است و می‌تواند باعث تحریک چشم‌ها، پوست و دستگاه تنفسی شود. در صورت تماس با کلرید روی، مهم است که بلافاصله ناحیه را با آب فراوان بشویید. استنشاق کلرید روی می‌تواند باعث سرفه، تنگی نفس و حتی مرگ شود. در صورت استنشاق کلرید روی، مهم است که بلافاصله به هوای تازه بروید و به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
کلرید روی یک ماده شیمیایی خطرناک است و باید با احتیاط استفاده شود. هنگام کار با کلرید روی، مهم است که از تجهیزات ایمنی مناسب مانند عینک ایمنی، دستکش و ماسک تنفسی استفاده کنید.
بسته‌بندی و نگهداری کلرید روی
کلرید روی یک ماده شیمیایی خورنده است و باید با احتیاط بسته بندی و نگهداری شود. این ماده معمولاً در ظروف پلاستیکی یا فلزی بسته بندی می شود که در برابر خوردگی مقاوم هستند. ظروف باید به طور محکم بسته شوند تا از نفوذ رطوبت و سایر مواد جلوگیری شود.
کلرید روی باید در مکانی خشک و خنک نگهداری شود. دمای نگهداری باید کمتر از 30 درجه سانتیگراد باشد. این ماده باید دور از مواد ناسازگار مانند اکسید کننده ها، بازها و فلزات فعال نگهداری شود.
