اکسید سرب(لیتارژ) نام لاتین Litharge نوعی ماده معدنی می باشد که با نام های مختلفی نظیر اکسید پلمپ، اکسید سرب با نام لاتین Lead Oxide، اکسید سرب زرد با نام لاتین Plumbous Oxide و مونوکسید سرب با نام لاتین Lead Monoxide در صنعت مشهور است.
در واقع اگر ماسیکوت را ذوب کرد و سپس با سرد شدن متبلور شود، لیتارژ بدست می آید. این محصول شیمیایی در ساختار خود یک عدد عنصر سرب با نماد شیمیایی Pb و یک عدد عنصر اکسیژن با نماد شیمیایی O دارد. فرمول شیمیایی لیتارژ به صورت PbO می باشد. در ساختار لیتارژ حدود ۹۳ درصد سرب و حدود ۷ درصد اکسیژن وجود دارد.
لیتارژ از کلمه Lithargyrus گرفته شده است که خود از ترکیب دو کلمه لیتوس به معنای سنگ و آرگوروس به معنای نقره گرفته شده است. ریشه اصلی کلمه لیتارژ به ماهیت اصلی آن باز می گردد. در واقع لیتارژ از تصفیه مواد باقی مانده نقره تولید می شود.
همچنین در فارسی کهن لیتارژ با نام مردار سنگ، مردار سنج و مردا سنگ مشهور بوده است.
در ادامه این مقاله تمامی اطلاعات لازم در رابطه با این محصول شیمیایی را مطالعه خواهید کرد.
خرید اکسید سرب(لیتارژ)
برای خرید آنلاین اکسید سرب(لیتارژ) با بهترین قیمت و تضمین کیفیت از بهترین برندهای موجود بازار از فروشگاه معتبر ای‌آز بازدید نمائید
فهرست مطالب
تاریخچه اکسید سرب(لیتارژ)
اکسید سرب(II) (لیتارژ) یکی از قدیمی‌ترین ترکیبات شیمیایی شناخته شده توسط انسان است. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد این ماده در حدود 6000 سال قبل از میلاد در مصر باستان استفاده می‌شده است. در آن زمان، لیتارژ برای تولید رنگ‌های قرمز و نارنجی استفاده می‌شد.
اولین توصیف لیتارژ در نوشته‌های یک دانشمند یونانی به نام تالس می‌باشد. تالس در حدود 600 سال قبل از میلاد زندگی می‌کرد. او در نوشته‌های خود از لیتارژ به عنوان یک ماده معدنی زرد رنگ یاد می‌کند.
در قرن اول میلادی، دانشمند رومی به نام پلینیوس نیز از لیتارژ نام برده است. پلینیوس در نوشته‌های خود از لیتارژ به عنوان یک ماده سفید رنگ یاد می‌کند.
فلز سرب چیست؟
از آنجایی که لیتارژ، اکسید فلز سرب است، بهتر است اطلاعاتی بیشتر در رابطه با این فلز داشته باشید.
سرب یک فلز براق و بسیار نرم است که رنگ خاکستری مایل به آبی دارد. از سرب بیشتر در تولید باتری های اتومبیل ، ساخت مهمات ، تولید محصولات فلزی و دستگاه هایی برای محافظت از اشعه ایکس استفاده می شود.
سرب یکی از چهار فلز سنگینی است که بیشترین تاثیرات مخرب را بر سلامت انسان دارد و می تواند از طریق جذب غذا (۶۵٪) ، آب (۲۰٪) و هوا (۱۵٪) وارد بدن انسان شود. مواد غذایی مانند میوه ، سبزیجات ، گوشت ، غلات ، غذاهای دریایی ، نوشابه و شراب ممکن است حاوی مقادیر قابل توجهی سرب باشند. دود سیگار نیز حاوی مقادیر کمی سرب است.
در طول تاریخ سرب برای افزایش سرعت خشک شدن رنگ ، افزایش دوام ، حفظ ظاهر تازه و مقاومت در برابر رطوبت که باعث جلوگیری از زنگ زدگی و خوردگی می شود به فرمولاسیون رنگ ها اضافه می شود. با این حال ، هنگامی که کارشناسان بهداشتی متوجه خطرات قرار گرفتن در معرض سرب شدند ، در سال ۱۹۷۸ استفاده از سرب به عنوان افزودنی در رنگ ها ممنوع شد.
همچنین استفاده از سرب به دلیل اثرات مخرب بر محیط زیست و سلامت انسان از سال ۱۹۹۶ در بسیاری از کشورها به عنوان افزودنی بنزین ممنوع شده است.
مشخصات فیزیکی و شیمیایی اکسید سرب(لیتارژ)
لیتارژ یا مونوکسید سرب (PbO) پودری زرد رنگ یا مایل به قرمز، بی بو، سنگین، خاکی و نامحلول در آب است که عمدتا در تولید تثبیت کننده های سرب (استریات سرب)، سفالگری، شیشه سرب و رنگ استفاده می شود. این ترکیب به شکل پودر و گرانول تولید می شود.
اکسید سرب(II) یک اکسید بازی است. این ماده با آب واکنش داده و هیدروکسید سرب(II) تولید می‌کند:
PbO + H2O → Pb(OH)2
اکسید سرب(II) با اسیدها واکنش داده و نمک‌های سرب(II) تولید می‌کند:
PbO + 2HCl → PbCl2 + H2O
لیتارژ در آب نامحلول است اما در موادی نظیر اسیدها و بازها حل می شود. همچنین دراسید هیدروکلریک و اسید سولفوریک و اسید نیتریک نیز محلول است.
| مشخصه | مقدار |
|---|---|
| فرمول شیمیایی | PbO |
| جرم مولی | 223.20 g/mol |
| ساختار کریستالی | چهار ضلعی |
| نقطه ذوب | 888 °C |
| نقطه جوش | 1620 °C |
| چگالی | 9.75 g/cm³ |
| حلالیت در آب | نامحلول |
| حلالیت در اسیدها | محلول |
| حلالیت در بازها | محلول |
| رنگ | زرد یا نارنجی |
| بو | بدون بو |
| pH | 13.2 (100 گرم لیتارژ در 1 لیتر آب) |
| سمی بودن | سمی |
ساختار مولکولی اکسید سرب(لیتارژ)
اکسید سرب(II) (لیتارژ) یک ترکیب یونی است که از یون‌های سرب(II) و یون‌های اکسیژن تشکیل شده است. ساختار مولکولی اکسید سرب(II) به صورت زیر است:
Pb2+
O2-
در این ساختار، یون سرب(II) دارای بار مثبت دو است و در مرکز مولکول قرار دارد. یون اکسیژن دارای بار منفی یک است و به یون سرب(II) متصل شده است.
اکسید سرب(II) یک ترکیب کریستالی است. بلورهای اکسید سرب(II) دارای ساختار چهار ضلعی هستند. در این ساختار، هر یون سرب(II) به چهار یون اکسیژن متصل شده است.
روشهای تولید اکسید سرب(لیتارژ)
لیتارژ را می‌توان به دو روش زیر تولید کرد:
روش اول: حرارت دادن سرب
در این روش، سرب در دمای حدود 888 درجه سانتیگراد ذوب می‌شود و سپس به تدریج سرد می‌شود. در دمای پایین‌تر، سرب به صورت اکسید سرب(II) کریستالی یا لیتارژ جامد می‌شود.
روش دوم: واکنش شیمیایی سرب با اکسیژن
در این روش، سرب در مجاورت هوا قرار می‌گیرد و با اکسیژن موجود در هوا واکنش می‌دهد و به لیتارژ تبدیل می‌شود. این واکنش به صورت زیر انجام می‌شود:
Pb + O2 → PbO
روش اول
در این روش، سرب در یک ظرف فلزی یا کوره ذوب می‌شود. سپس، ظرف یا کوره از روی حرارت برداشته می‌شود و اجازه داده می‌شود تا سرب به تدریج سرد شود. در دمای پایین‌تر، سرب به صورت اکسید سرب(II) کریستالی یا لیتارژ جامد می‌شود.
روش دوم
در این روش، سرب در یک ظرف باز قرار می‌گیرد و در معرض هوا قرار می‌گیرد. سرب با اکسیژن موجود در هوا واکنش می‌دهد و به لیتارژ تبدیل می‌شود. این واکنش به تدریج انجام می‌شود و ممکن است چندین روز طول بکشد.
روش دوم معمولاً برای تولید لیتارژ در مقیاس صنعتی استفاده می‌شود. این روش ساده‌تر و ارزان‌تر از روش اول است.
کاربردهای اکسید سرب(لیتارژ)
اکسید سرب(II) (لیتارژ) یک ماده شیمیایی با کاربردهای مختلفی است. برخی از کاربردهای این ماده عبارتند از:
- در تولید رنگ‌های روغنی
لیتارژ یک افزودنی رایج در رنگ‌های روغنی است. این ماده باعث خشک شدن سریع‌تر رنگ و افزایش مقاومت آن در برابر نور می‌شود. لیتارژ همچنین به رنگ‌های روغنی رنگدانه‌های قرمز و نارنجی می‌دهد.
- در تولید باتری‌های سرب-اسید
لیتارژ یکی از اجزای اصلی باتری‌های سرب-اسید است. این ماده در قطب مثبت باتری قرار دارد و با اسید سولفوریک واکنش داده و سرب سولفات تولید می‌کند.
- در تولید شیشه
لیتارژ به عنوان یک ماده افزودنی در تولید شیشه استفاده می‌شود. این ماده باعث بهبود خواص شیشه مانند مقاومت در برابر خوردگی و شکنندگی می‌شود.
- در تولید صابون
اکسید سرب به عنوان یک ماده افزودنی در تولید صابون استفاده می‌شود. این ماده باعث بهبود خواص صابون مانند نرمی و کف کنندگی می‌شود.
- در تولید مواد پوششی
لیتارژ به عنوان یک ماده پوششی برای محافظت از فلزات در برابر خوردگی استفاده می‌شود. این ماده همچنین به عنوان یک ماده رنگی برای تزئین فلزات استفاده می‌شود.
لیتارژ همچنین به عنوان یک ماده افزودنی در برخی از مواد غذایی و داروها نیز استفاده می‌شود. با این حال، استفاده از لیتارژ در مواد غذایی و داروها به دلیل سمیت این ماده محدود شده است.
موارد ایمنی و 3موردخطر اکسید سرب(لیتارژ)
در هنگام کار با اکسید سرب(II) باید نکات ایمنی زیر را رعایت کرد:
1*اکسید سرب(II) می‌تواند باعث تحریک پوست و چشم شود. در صورت تماس اکسید سرب(II) با پوست یا چشم، ناحیه را با آب فراوان بشویید.
2*اکسید سرب(II) می‌تواند باعث آسیب به کبد و کلیه‌ها شود. در صورت استنشاق ذرات اکسید سرب(II)، هوای تازه استنشاق کنید و در صورت بروز علائمی مانند سرگیجه، سردرد یا تنگی نفس، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
3*اکسید سرب(II) در دوزهای بالا می‌تواند باعث مرگ شود. در صورت بلع اکسید سرب(II)، فوراً با اورژانس تماس بگیرید.
موارد ایمنی
- از تماس اکسید سرب(II) با پوست و چشم خودداری کنید.
- از استنشاق ذرات اکسید سرب(II) خودداری کنید.
- اکسید سرب(II) را در محلی خشک و خنک نگهداری کنید.
- در هنگام کار با اکسید سرب(II)، از تجهیزات حفاظت فردی مناسب مانند دستکش، عینک ایمنی و ماسک استفاده کنید.
بسته‌بندی و ظروف نگهداری اکسید سرب(لیتارژ)
ظروف نگهداری اکسید سرب(II) نیز باید از مواد پلاستیکی یا فلزی ساخته شوند. این ظروف باید دارای درب محکم باشند تا از خروج ذرات اکسید سرب(II) جلوگیری کنند. همچنین، ظروف نگهداری باید در محلی خشک و خنک نگهداری شوند.
در اینجا برخی از نکات مهم در مورد بسته‌بندی و ظروف نگهداری اکسید سرب(II) آورده شده است:
- از بسته‌بندی‌های باز یا آسیب‌دیده برای نگهداری اکسید سرب(II) استفاده نکنید.
- اکسید سرب(II) را در ظروفی نگهداری کنید که دارای درب محکم باشند.
- اکسید سرب(II) را در محلی خشک و خنک نگهداری کنید.
- اکسید سرب(II) را در محلی دور از دسترس کودکان و حیوانات نگهداری کنید.
بازار جهانی خرید و فروش اکسید سرب(لیتارژ)
بازار جهانی خرید و فروش اکسید سرب(II) (لیتارژ) یک بازار بزرگ و پررونق است. این بازار توسط کشورهای چین، هند، ایالات متحده و ژاپن رهبری می‌شود.
در سال 2022، ارزش بازار جهانی اکسید سرب(II) حدود 2.5 میلیارد دلار برآورد شده است. این بازار انتظار می‌رود که تا سال 2027 به ارزش 3.2 میلیارد دلار برسد.
رشد بازار جهانی اکسید سرب(II) به عوامل مختلفی از جمله افزایش تقاضا برای باتری‌های سرب-اسید، افزایش تقاضا برای رنگ‌های روغنی و افزایش تقاضا برای شیشه مقاوم در برابر خوردگی بستگی دارد.
