نیترات روی یک منبع روی کریستالی بسیار محلول در آب با کاربرد سازگار با نیترات ها و محیط اسیدی با pH پایین است. ترکیبات نیترات به طور کلی در آب کاملا محلول هستند. این ماده به صورت یک ترکیب پودری سفید رنگ است. مواد نیترات به عنوان عامل اکسید کننده نیز شناخته می شود. به گونه ای که در اثر ترکیب با هیدروکربن ها مخلوط قابل اشتعال و فعال ایجاد می کنند.
نیترات ها پیش سازهای بسیار خوبی برای تهیه ترکیبات با خلوص فوق العاده بالا و کاتالیزورها و مواد نانو مقیاس (نانومواد و پودرها) هستند. انحلال پذیری بسیار خوبی در آب و الکل دارد. این جامد کریستالی یک ماده غیر مشتعل بوده در حالیکه سرعت سوختن مواد قابل اشتعال را تسریع می بخشد.
این نمک به عنوان یک رقیق کننده بسیار قوی شناخته می شود و به اشکال مختلف پودری، زیر میکرون و نانوپودری در حجم های بالا تولید می شود. بسته به انواع درجات استاندارد می توان در گرید های مختلف نظامی، دارویی، غذایی، فنی، و کشاورزی تهیه و استفاده کرد. از کاربردهای اصلی آن می توان به عنوان کاتالیزور برای تولید در پزشکی، رنگ ها و مواد شیمیایی اشاره کرد. میزان سمیت این ترکیب در حالت شرایط محیطی بسیار پایین بوده و در حضور اعمال حرارت با آزاد کردن گازهای سمی اکسید نیتروژن باعث تحریک سیستم تنفسی و ایجاد مشکلات در تنفس افراد می شود.
خواص و ويژگی های نیترات روی
این ماده یک جامد کریستالی پودری با رنگ سفید، بی بو، و با طعم نسبتا با فرمول شیمیایی Zn(NO3)2 است. در اثر قرار گرفتن در یک محلول آبی با آزاد شدن یون های نیترات، یون های هیدرونیوم تشکیل می شود. از این رو، ترکیب حاصل شده را می توان به عنوان محلول اسیدی در نظر گرفت.
به طور کلی ترکیبات نیترات در آب و الکل انحلال پذیری بسیار بالایی دارند. این ماده یک ترکیب غیر قابل اشتعال است و در اثر اضافه کردن به سایر مواد، سرعت اشتعال پذیری آن ها را به طور چشم گیری افزایش می دهد. در اثر اعمال حرارت به آرامی تجزیه شده و گازهای سمی و خطرناک اکسیدهای نیتروژن را آزاد می کند. در برابر حرارت و رطوبت بسیار ناپایدار بوده و به آرامی واکنش داده و خاصیت کریستالی خود را از دست می دهد.
نیترات روی با جرم مولی 189.36 گرم بر مول، دانسیته 2.065 گرم بر سانتی متر مکعب، نقطه ذوب 110 درجه سانتیگراد است. از نظر سمیت جزء دسته مواد نسبتا پایدار با درجه سمیت پایین است. به طور کلی بلع یا استنشاق این ماده باعث تحریک بینی و گلو می شود. همچنین، در صورت تماس با چشم یا پوست باعث سوزش محل آسیب دیده می شود. به دلیل ماهیت اکسید کنندگی آن، در اثر برخورد با مواد قابل اشتعال و کاهنده به شدت واکنش نشان می دهد.
این ماده با ارزش به سه شکل مختلف نتیرات روی خشک، نیترات روی چهار آبه و نیترات روی شش آبه موجود است. که از این میان نوع خشک آن بیشترین کاربرد و بیشترین پایداری حرارتی و شیمیایی در مقایسه با دو نوع دیگر را دارد. به دلیل کاربردهای وسیع آن در صنعت با نام های تجاری مختلفی مانند دی نیترات روی، سیلوکسان، نمک روی اسید و نمک نیترات روی شناخته می شود. اصلی ترین روش تهیه این ماده از طریق حل کردن فلز روی در محیط نیتریک اسید است.
روش تولید نیترات روی
نیترات روی از طریق واکنش فلز روی، اکسید روی یا هیدروکسید روی در حضور نیتریک اسید تهیه می شود. برای این کار، هر یک از منابع روی در اسید حل شده و در ادامه طی فرآیند کریستال گیری محصول اصلی به همراه آب تهیه می شود. در نهایت با حذف رطوبی از محیط واکنش محصول خشک به دست می آید.
Zn + 2HNO3 → Zn(HNO3)2 + H2
ZnO + 2HNO3 → Zn(NO3)2 + H2O
Zn(OH)2 + 2HNO3 → Zn(NO3)2 + 2H2O
توجه داشته باشید که در روش اول (استفاده از فلز روی) به دلیل عدم تولید آب به عنوان محصول جانبی در مقایسه با دو روش دیگر در صنعت بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
کاربردهای نیترات روی
از مهم ترین کاربردهای نیترات روی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
تهیه کاتالیزور: نیترات روی به عنوان یک ماده با سمیت پایین اغلب برای سنتز کاتالیزوری واکنش های شیمیایی و انواع رزین ها استفاده می شود. همچنین، این ماده به شکل نانوذره هم روی بسترهای کاتالیزوری به عنوان مرکز فعال برای واکنش های شیمیایی خاص نیز استفاده می شود.
به عنوان اکسید کننده: این ماده به عنوان یک اکسید کننده قوی به طور گسترده ای استفاده می شود. به ویژه در مواد منفجره برای تسریع در تجزیه نیترات به عناصر تشکیل دهنده کاربرد دارد.
کشاورزی: برای تهیه کودهای مایع از محلول نیترات روی مایع استفاده می شود. این محلول باعث تحریک تشکیل سلول، افزایش اندازه برگ رشد خوب ریشه و گیاه می شود. همچنین، از تنش ها و آسیب های محیطی گیاه محافظت می کند.
رابرها: در رابرها و پلاستیک ها این ماده به عنوان عامل منعقد کننده لاتکس ها استفاده می شود.
از کاربردهای دیگر نیترات روی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- به عنوان ماده تثبیت کننده در رنگرزی
- به عنوان ماده مهم در تهیه مواد دارویی
- به عنوان افزودنی در تهیه استیل ها و فولاد
- به عنوان عامل محافظت کننده و عمال پوششی برای سطوح حساس
اطلاعات ایمنی نیترات روی
این ماده یک ترکیب نسبتا پایدار و با درجه سمیت پایین است. نیترات روی در حضور احیاء کننده ها و مواد اشتعال زا به شدت ناپایدار است. مخلوط این ماده با آلکیل استرها به دلیل تشکیل نیترات آلکیل به شدت منفجر می شوند. همچنین، در اثر مخلوط با فسفر یا قلع (ll) کلرید، یک ترکیب منفرج شونده تولید می کند.
میزان سمیت این ماده در مقایسه با سایر ترکیبات نیترات کمتر بوده اما، میزان حساسیت و انفجاری بودن آن در حضور برخی مواد شیمیایی بسیار بیشتر است. این ترکیب در حضور اکسیژن به سرعت تخریب شده و با آزاد گردن گازهای خطرناک اکسیدهای نیتروژن به محیط اطراف باعث مسمومیت و خطرات جبران ناپذیر می شود. به طور کلی، استنشاق گرد و غبار و بلع این ماده به ترتیب باعث تحریک بینی، گلو و تحریک یا خوردگی دستگاه گوارش می شود.
در صورت کار با این ماده حتما از دستکش، عینک و ماسک تنفسی استفاده شود. همچنین، این ماده در مکان خشک و خنک و به دور عوامل حساس مانند اسیدها و حرارت نگهداری شود. توجه داشته باشید به دلیل حساسیت بالا این ماده در برابر برخی مواد شیمیایی، کار با این ماده توسط افراد با تجربه و متخصص انجام شود و از کار کردن توسط کارگران حدالامکان امنتاع شود.
نیترات روی را ازکجا بخرم؟
شما می توانید مشخصات و قیمت انواع بسته بندی نیترات روی را در فروشگاه آنلاین ای آز فعال در حوزه ی فروش مواد شیمیایی و تجهیزات آزمایشگاهی مشاهده بفرمائید . www.eaz.ir
