بوتیل گلیکول یک ترکیب شیمیایی و اورگانیک با فرمول شیمیایی C6H14O2 است. این ماده به صورت یک مایع شفاف با بوی شیرین شبیه به بوی اتر دارد. این ماده که با نام بوتیل اتر نیز شناخته می شود یکی از مشتقات با ارزش و پر کاربرد خانواده گلیکول اتر است. مهم ترین کاربرد آن به عنوان یک حلال ارزان

قیمت و نسبتا غیر فرار در پوشش های محافظ لاک های اسپری، لاک های سریع خشک شونده، لعاب ها و لاتکس ها است.

این ترکیب به دلیل خاصیت منحصر به فرد آب دوستی/ آب گریزی یک سورفکتانت پر کاربرد در فرآیندهای صنعتی مانند تهیه پاک کننده های خانگی و صنعتی است. به طور معمول این ماده از واکنش اتیلن اکسید و بوتیل الکل تهیه می شود. همچنین از واکنش اتیلن گلیکول و دی بوتیل سولفات نیز تهیه می شود. این ماده در اثر ارتباط مستقیم سمی و خطرناک بوده و در غلظت های بالا سرطان زا است. در صورت ترکیب شدن با سایر مواد کاملا یک ترکیب سالم و ایمن است. به دلیل انحلال پذیری بالا در آب و انواع ترکیبات آلی موجب افزایش کاربردهای صنعتی، دارویی و کشاورزی این ماده شده است.

بوتیل گلیکول یکی از مهم ترین ترکیبات آلی است که به دلیل ویژگی دوگانه دوستی و ارزان قیمت بودن، غالبا در همه بخش های صنعتی دیگر مانند، تولید لوازم آرایشی بهداشتی، داروسازی، عطرسازی و بسیاری دیگر از صنایع مهم استفاده می شود.

خواص و ويژگی‌ های بوتیل گلیکول

بوتیل گلیکول با نام های مختلف تجاری و آزمایشگاهی در بازارهای جهانی شناخته می شود. از مهم ترین نام های شناخته شده دیگر آن می توان به، بوتیل اتر، اتیلن گلیکول مونو بوتیل اتر و 2-بوتوکسی اتانول اشاره کرد. این ترکیب به صورت یک مایع بی رنگ و شفاف با بوی شیرین شبیه به ترکیبات اتری است. این ماده به صورت خالص یک ماده سمی و خطرناک بوده، در حالیکه در اثر ترکیب شدن با سایر مواد کاملا بی اثر و غیر سمی است.

جرم مولکولی آن 118.176 گرم بر مول و چگالی آن 0.90 گرم بر سانتیمتر مکعب است. نقطه ذوب آن بسیار پایین و در حدود 77- درجه سانتیگراد بوده و دمای جوش آن نیز در حدود 176 درجه سانتیگراد است و به دلیل فشار بخار بالایی که دارد فراریت آن پایین است.
پایداری حرارتی این ماده پایین بوده (نقطه اشتعال 60 درجه سانتیگراد) و در حضور حرارت به سرعت مشتعل می شود. این ماده در حضور رطوبت و اکسیژن موجود در جو به سرعت وارد واکنش شده و مقادیر بسیار بالایی از پراکسیدها تبدیل می شود. این مواد بسیار ناپایدار بوده و به شدت خاصیت انفجاری دارند. این ترکیب به هر میزان در آب محلول بوده که منجر به استفاده از آن در رنگ های پایه آب می شود. همچنین به دلیل امتزاج پذیری بالا در اکثر حلال های آلی و فراریت پایین آن، کاربردهای صنعتی آن بسیار بالا است.

روش تولید بوتیل گلیکول

این ماده به طور طبیعی وجود ندارد و تنها روش تهیه آن تولید به صورت سنتزی است. به طور معمول دو روش صنعتی برای تهیه این ماده وجود دارد. بوتیل الکل و اتلین اکسی در حضور کاتالیزور سولفات مس واکنش اتوکسیلاسیون انجام داده و و محصول واکنش تهیه می شود.
C2H2O + C4H9OH → C4H9OC2H4OH + CH3COOCH3
همچنین روش دیگر برای تهیه این ماده در اشل آزمایشگاهی از طریق فرآیند باز شدن حلقه 2-پروپیل-1و2-دی اکسان در حضور تترا کلرید کربن است. بوتیل گلیکول به صورت صنعتی از واکنش اتلین گلیکول و بوتیر آلدهید در راکتورهای Parr در حضور کاتالیزور پالادیوم/کربن تولید می شود. این روش از بهترین پروسه های تهیه این ماده به صورت صنعتی است.

کاربرد بوتیل گلیکول

حلال: از مهم ترین و اصلی ترین کاربرد صنعتی و خانگی این ماده استفاده به عنوان حلال است. این ماده به عنوان حلال پوششی برای رنگ ها، لاک ها، رزین ها و همچنین جوهرها و پاک کننده ها است.

عامل کوپلینگ کننده: این ماده به دلیل خاصیت کوپلینگ کنندگی بسیار بالایی که دارد از آن برای فرمولاسیون رزین های آکرلیک، عوامل آزاد کننده آسفالت، فوم آتش نشانی، مواد چربی زدا، تهیه محافظ پوشش های چرم و بسیاری دیگر استفاده می شود.

کشاورزی: این ترکیب به عنوان یک حدواسط مهم برای سنتز مواد شیمیایی کشاورزی به ویژه علف کش ها استفاده می شود.

صنعت نفت: به دلیل وجود همزمان خاصیت آب دوستی و آب گریزی در بوتیل گلیکول، از آن برای استخراج و شکستن روغن های نفتی استفاده می شود. این ماده به عنوان یک سورفکتانت موثر در سطح مشترک آب و روغن قرار گرفته و یک سیستم امولسیون یکنواخت تشکیل می دهد.

صنایع غذایی: در صنایع غذایی از این ماده به عنوان افزودنی های مستقیم و غیر مستقیم بسیار استفاده می شود. این ترکیب توسط سازمان غذا و دارو آمریکا به عنوان یک عامل ضد میکروبی، ضد قارچ و همچنین ثبیت کننده کیفیت مواد غذایی تایید شده است.

چسب سازی: این ماده به دلیل دارا بودن ویژگی منحصر به فرد آب دوستی/آب گریزی باعث استفاده به عنوان حلال پایه و پیش ماده مهم جهت تهیه و تثبیت پایدار چسب های سیلیکونی و آبی استفاده می شود.

عامل پاک کننده: به دلیل خاصیت چربی دوستی بالای بوتیل گلیکول، از آن برای پاک کردن مواد نفتی و روغن های گریز در تاسیسات صنعتی و تجهیزات نفتی استفاده می شود. همچنین از این ماده برای پاک کردن رزین ها و رنگ ها از روی سطح و پوشش ها استفاده می شود.

نکات ایمنی کار با بوتیل گلیکول

این ترکیب در دسته مواد سمی و نسبتا فرار است و در حضور حرارت به سرعت مشتعل شده و آتش زا است. برای خاموش کردن اشتعال احتمالی ناشی از آن، از کپسول های حاوی فوم کربن دی اکسید و پودرهای خشک استفاده کنید. این ماده به دلیل حساسیت به نور و اکسیژن موجود در جو به سرعت به پراکسیدها تبدیل شده و با آب موجود در محیط واکنش داده و منفجر می شود. همچنین در حضور اغلب ترکیبات شیمیایی نسبتا پایدار است.

در فرآیندهای صنعتی بخارات آن در هوا یا آب آزاد شده و از طریق استنشاق تنفسی و از راه پوست جذب می شود و با عث تحریک چشم و پوست می شود. اثرات سمی این ماده شامل تهوع، استفراغ، سردرد و تحریک چشم است که در مقادیر بالا منجر سرطان می شود. بنابراین، در حین کار با این ماده به شدت مراقب بوده و از دستکش مخصوص و ماسک تنفسی استفاده کنید. همچنین محل کار با این ماده باید کاملا خشک و در زیر هود باشد.
• چشم: در صورت تماس با چشم، چشم ها را به مدت ۳۰ دقیقه با آب فراوان بشویید و به پزشک مراجعه کنید.
• پوست: در صورت تماس با پوست، لباس های آلوده را از بدن جدا کرده و محل تماس را با آب و صابون فراوان بشویید.
• استنشاق: در صورت استنشاق بخارات آن، به سرعت فرد مصدوم را به هوای تازه و آزاد منتقل کرده و اگر مشکل تنفسی ادامه پیدا کرد، به سرعت به مرکز پزشکی مراجعه کنید.
• بلعیدن: در صورت بلعیدن این ترکیب، به سرعت با فوریت های پزشکی تماس بگیرید.

شرایط نگهداری بوتیل گلیکول

به دلیل حساسیت بالای این ترکیب به رطوبت و اکسیژن موجود در جو، بعد از هر بار استفاده سریعا درب آن را بسته و تحت جو بی اثر گاز نیتروژن یا اکسیژن نگهداری کنید. همچنین به دلیل حساسیت به نور مستقیم و برای جلوگیری از آن، ظروف نگهداری آن از جنس استیل های مخصوص باشد.
شرایط نگهداری این ماده، در مکان سرد و خشک و به دور از حرارت، جرقه و لوازم الکترونیکی نگهداری شود. همچنین در حین جابجایی و حمل این ماده توسط کارگران باید از مواد مقاوم به حلال استفاده شود تا از هرگونه خطرات احتمالی آن را کاهش دهید.

بوتیل گلیکول را ازکجا بخرم؟

شما می توانید مشخصات و قیمت انواع بسته بندی بوتیل گلیکول را در فروشگاه آنلاین ای آز فعال در حوزه ی فروش مواد شیمیایی و تجهیزات آزمایشگاهی مشاهده بفرمائید.