معرفی شیرین کننده آسپارتام

آسپارتام، aspartame یک ترکیب شیرین کننده است و در دسته ترکیبات کم کالری قرار دارد. این ماده به علت کم کالری بودن، جایگزین مناسبی برای کاهش مصرف قند است و در عین حال احساس ایجاد یک طعم شیرین و لذت بخش را فراهم می کند. آسپارتام حدود 200 برابر شیرین تر از شکر است و به همین دلیل تنها مقدار کمی از شیرین کننده برای مطابقت با شیرینی شکر مورد نیاز است. در بسته‌های رومیزی و غذاها و نوشیدنی‌های آماده، آسپارتام اغلب با سایر شیرین‌کننده‌ها یا اجزای غذا ترکیب می‌شود تا طعم تلخ را به حداقل برساند و طعم کلی را تقویت کند.

آسپارتام از دو اسید آمینه شامل اسید آسپارتیک و فنیل آلانین تشکیل شده است. وقتی آن را مصرف می کنند، این ترکیب به اسید آمینه های خود تجزیه شده و در متابولیسم و سنتز پروتئین استفاده می شود. علاوه بر اسید آسپارتیک و فنیل آلانین، در نتیجه تجزیه آن مقداری متانول نیز تولید می شود، ترکیبی که به طور طبیعی در غذاهایی مانند میوه ها و سبزیجات و آب آن ها یافت می شود. مقدار متانول حاصل از مصرف یک نوشیدنی شیرین شده با آسپارتام حدود 5 تا 6 برابر کمتر از مقدار حاصل از همان حجم آب گوجه فرنگی است.

خواص و ویژگی های آسپارتام

فرمول آسپارتام به صورت C14H18N2O5 بوده و جرم مولکولی آن ۳۰۷/۲۹۴ گرم بر مول است. به صورت پودر سفید رنگ و بدون بو موجود است. چگالی آن حدود ۳۴/۱ گرم بر سانتیمتر مکعب بوده و در دمای ۲۴۶ تا ۲۴۷ درجه سانتیگراد ذوب می شود و در آب کم محلول است. در دماهای بالاتر از نقطه ذوب، کم کم شروع به تجزیه شدن کرده و ساختار آن تخریب می شود.

نام آیوپاک آن، متیل آلفا آسپارتیل فنیل آلانینات بوده و آن را با نام ۱-متیل استر نیز می شناسند. در واقع این ماده یک ترکیب دی پپتید است که از تراکم گروه آلفا کربوکسی اسید با یک گروه آمینو متیل فنیل آلانینات تهیه شده است. ساختار مولکولی آن به صورت زیر است.

روش تولید آسپارتام

دو روش کلی برای سنتز این ترکیب وجود دارد. در روش اول دو گروه کربوکسیل از اسید آسپارتیک به یک انیدرید متصل می شوند. در این فرآیند ابتدا گروه آمینه به کمک یک گروه فرمیل مانند فرمامید در نتیجه واکنش با مخلوطی از اسید فرمیک و استیک انیدرید محافظت می شود. در نتیجه این واکنش، فنیل آلانین به متیل استر خود تبدیل شده و با انیدرید آسپارتیک تشکیل شده ترکیب می شود.

در ادامه گروه محافظت کننده را با استفاده از یک هیدرولیز اسیدی حذف می شود. در روش دوم، از آنزیم خاصی برای کاتالیز کردن تراکم اسیدهای آمینه استفاده می شود. مزیت این روش، عدم تولید محصول جانبی فرم بتا است و بازده بالایی دارد.

کاربرد آسپارتام

آسپارتام حدود 180 تا 200 برابر شیرین تر از ساکارز (شکر سفره) است. با توجه به این خاصیت، حتی اگر این ماده هنگام متابولیزه شدن 4 کیلوکالری (17 کیلوژول) انرژی در هر گرم تولید کند، مقدار آسپارتام مورد نیاز برای ایجاد طعم شیرین آنقدر کم است که سهم کالری آن ناچیز است.

طعم آسپارتام و سایر شیرین‌کننده‌های مصنوعی با طعم شکر سفره در زمان شروع و مدت زمان ماندگاری شیرینی آن متفاوت است، اگرچه طعم این ماده در میان شیرین‌کننده‌های مصنوعی تایید شده به طعم قند نزدیک‌ تر است. ماندگاری شیرینی آن نیز بیشتر از ساکارز است، بنابراین اغلب با سایر شیرین کننده های مصنوعی مانند آسه سولفام پتاسیم مخلوط می شود تا طعم کلی بیشتر شبیه شکر ایجاد کند.

آسپارتام و دیابت

غذاها و نوشیدنی های ساخته شده با این ماده اغلب به افراد مبتلا به دیابت به عنوان جایگزینی برای غذاها و نوشیدنی های شیرین شده با شکر و به عنوان راهی برای ارضای تمایل آنها به طعم شیرین توصیه می شود. تحقیقات گسترده نشان می‌دهد که این ترکیب سطح گلوکز خون را افزایش نمی‌دهد یا بر مدیریت گلوکز خون در انسان تأثیر نمی‌گذارد. در یک کارآزمایی تصادفی‌سازی و کنترل‌شده در سال 2018، مصرف آسپارتام در مقایسه با دارونما تأثیری بر سطح گلوکز یا انسولین خون در طول مداخله 12 هفته‌ای نداشت. بنابراین می توان گفت این ترکیب می تواند تاثیر مثبت بر کنترل قند خون داشته باشد.

آسپارتام و سرطان

سال هاست که شایعات و نگرانی‌ها در مورد آسپارتام و بیماری سرطان وجود دارد. برخی از نگرانی‌ها در مورد سرطان ناشی از نتایج مطالعات روی موش‌ها است که توسط گروهی از محققان ایتالیایی منتشر شده است، که نشان می‌دهد آسپارتام ممکن است خطر ابتلا به برخی سرطان‌های مرتبط با خون (لوسمی‌ها و لنفوم‌ها) را افزایش دهد. با این حال، بررسی های بعدی داده های این مطالعات این نتایج را زیر سوال برده است. نتایج مطالعات اپیدمیولوژیک (مطالعات گروه‌هایی از افراد) در مورد ارتباط احتمالی بین آسپارتام و سرطان (از جمله سرطان‌های مرتبط با خون) سازگار نیست.

عوارض و مضرات آسپارتام

ایمنی این ترکیب از زمان کشف آن مورد مطالعه قرار گرفته و یکی از دقیق ترین مواد غذایی آزمایش شده است. بیش از 100 سازمان نظارتی در کشورهای مربوطه خود، از جمله سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA)، آژانس استانداردهای غذایی بریتانیا، سازمان ایمنی غذای اروپا (EFSA)، بهداشت کانادا و استرالیا این ماده را برای مصرف انسان ایمن می دانند. در سال 2017، بررسی‌های آزمایش‌های بالینی نشان داد که استفاده از این ترکیب (یا سایر شیرین‌کننده‌های غیرمغذی) به جای شکر باعث کاهش کالری دریافتی و وزن بدن در بزرگسالان و کودکان می‌شود. یک بررسی دیگر در سال 2017 از اثرات متابولیک مصرف آسپارتام نشان داد که این ماده بر گلوکز خون، انسولین، کلسترول تام، تری گلیسیرید، کالری دریافتی یا وزن بدن تأثیری ندارد.
پودر آن ممکن است از طریق پوست، استنشاق و بلع جذب شود و برای بدن مضر باشد. همچنین می تواند موجب تحریک چشم، پوست و یا سیستم تنفسی شود.

• استنشاق: بیمار را به هوای تازه منتقل کنید، در صورتیکه تنفس مشکل داشته باشد، به مصدوم تنفس مصنوعی بدهید و یا از اکسیژن کمک بگیرید. در صورت لزوم، به مرکز پزشکی مراجعه کنید.

• پوست: سریعا پوست را با آب و صابون به مدت ۱۵ دقیقه شستشو دهید. لباس های آلوده را از تن جدا کرده و در صورت نیاز با پزشک تماس بگیرید.

• چشم: پلک ها را باز نگه داشته و به مدت ۱۵ دقیقه با آب فراوان بشویید. برای اطمینان بیشتر به چشم پزشک مراجعه کنید.

• بلع: در صورتی که فرد هوشیار باشد، دهان را با آب بشویید. هرگز چیزی را از طریق دهان به فرد بیهوش ندهید. مراقبت های پزشکی را دریافت کنید. القای استفراغ نکنید مگر اینکه توسط پرسنل پزشکی دستور داده شود.

آسپارتام را ازکجا بخرم؟

شما می توانید مشخصات و قیمت انواع بسته بندی آسپارتام را در فروشگاه آنلاین “ای آز” فعال در حوزه ی فروش مواد شیمیایی و تجهیزات آزمایشگاهی مشاهده بفرمائید.